Seçimler yaklaşırken hükümet bir yandan ekonomiyi canlı tutmaya başka yandan da “enflasyonun belini kırdığı, uyguladığı modelin başarılı olduğu” algısını yaratmaya çalışıyor.

Eski Ziraat Bankası Genel Müdürü Şenol Babuşcu, hükümetin uyguladığı modeli ve gerçekleşmeyen maksatları kıymetlendirdi.

Babuşcu’ya nazaran enfasyon en fazla yüzde 40’a gerileyebilir, önümüzdeki yılın ikinci yarısından itibaren ise yeni bir yükseliş serisi bekleniyor.

Cumhuriyet’in sorularını yanıtlayan Babuşcu’nun değerlendirmeleri şöyle:

– Türkiye iktisadı açısından 2022 yılı genel manada nasıl geçti?

2022 dünya genelinde ülkelerin enflasyon ve sakinlik ortasında kaldığı ve geleceğe kaygı ile baktığı bir yıl olarak geçti. Ülkemizde ise 2021’in son aylarında büyük savlarla başlatılan yeni ekonomik program ile 2022’de hedeflenenlerin hiçbirinin gerçekleştirilemediği görüldü. Karşımızda hayal kırıklığı yaratan bir tablo var.

– Türkiye iktisadı açısından 2022’de uygulanan siyasetlerin gayesinde neler vardı?

Hedefler şöyleydi:

-Faizler düşecek ve buna bağlı olarak enflasyon da düşecekti.

-İhracat artacak, ithalat azalacak ve cari fazla verilecekti.

-Kurlar piyasa düzeneği içinde artmayacak, dolarizasyon bitecekti.

-Büyüme devam edecek, halkın genelinin refah seviyesi artacaktı.

– Örneğin enflasyon maksadına ulaşıldı mı?

Bu amaçlara rağmen yaşananları kısaca şu biçimde özetleyebiliriz:

Enflasyon yıl boyunca yükselen bir trend izledi. Bugün de düşmesi için bütün ümidimizi baz tesirine bağladık. Lakin, enflasyon çok yükselirken TÜİK’in açıkladığı sayılar tüketicinin yaşadığı gerçek enflasyonu yansıtmadı. Bunun sonucunda bilhassa fiyatlı kamu ve özel bölüm çalışanlarının alım gücü düştü. Sonuçta da gelir dağılımındaki adaletsizlik düzgünce arttı. Türkiye, Sefalet Endeksi’nde misal ülkelerden daha makûs olduğunu gösterdi.

– Faizdeki durum nedir?

Merkez Bankası’nın açıkladığı faizler düştü lakin piyasadaki faizler yükseldi. Bankalara neredeyse muhakkak bir faizin üstünde kredi kullandırma yasağı geldi lakin faizler tekrar de düşürülemedi, yalnızca daha da yükselmesi önlenebildi. İktisat idaresi piyasa iktisadına uymayan zorlayıcı adımlar attı. İç borçlanma ve dış borçlanma faiz oranları neredeyse eşitlendi. Bankalara menkul değer tutma zaruriliği getirilip baskıyla kamunun iç borçlanma faiz oranı düşürülmeye çalışıldı. Fakat yurtdışına baskı yapılamadığından ve iktisadın bu çarpık durumu görüldüğünden yabancı para borçlanma faiz oranları çok yükseldi ve para bulmak zorlaştı.

– 2023 yılı için beklentiniz nedir?

Enflasyonu yaratan faktörlere baktığımızda, son aylarda kurlarda hareket olmadığı için ithal tüketim mallarının ve hammaddelerin kura bağlı maliyetlerinde bir artış yoktur. Ancak 2023’de 2022 kadar olmasa bile yüksek bir oran beklenmektedir. Üstte belirttiğimiz maliyet ögelerinin en önemlilerinde artış olmazken neden bizde hâlâ yüksek enflasyon beklenmektedir? Öncelikle enflasyon dinamiklerini hakikat görmek gerekir. Ülkemizde enflasyonla önemli gayret edilmediği ve bunu yönetecek takımların yetersizliği görüldükçe enflasyonu kalıcı hale getirecek en kıymetli öge ortaya çıkmıştır.

Bu, geleceğe yönelik itimat ve beklentiler mevzularındaki bozulmalardır.

– Bu bozulma ne yaratıyor?

Tüketiciler de geleceğe inanç duymadıkları için muhtaçlıkları olmadan eser alıp depoluyorlar. Gerçekte herkesin bilinçaltında var olan şey iktisat idaresinin enflasyon sıkıntısının altından kalkamayacağına olan inanıştır. Sonuçta enflasyon baz tesiriyle başlangıçta düşse bile daha sonra yeniden yüksek kalmaya devam edecek ve hatta yılın ikinci yarısında tekrar artabilecektir.