Binali Yıldırım Üniversitesi Biyoloji Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Mert Elverici ve Kıbrıs Yaban Hayatı Araştırma Enstitüsünde misyonlu araknolog (örümcekleri ve akrepleri inceleyen zoolojinin alt kısmıyla ilgilenen bilim insanı) Kadir Boğaç Kunt, Zonguldak’taki Gökgöl Mağarası’nda farklı tiplerle ilgili çalışma yürüttü.
Topladıkları kabuklular (crustacea) sınıfından çift ayaklılar grubuna ilişkin örnekleri, bu alanda uzman olan Ege Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Özbek, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyeleri İsmail Aksu ve Hazel Baytaşoğlu ile paylaştı.
Morfolojik ve moleküler incelemeler sonucunda kelam konusu canlıların dünyadaki öbür benzeri tiplerden farklı, bilim topluluğu tarafından bugüne kadar tanımlanmamış yeni bir tıp olduğu ortaya çıktı.
Uluslararası hakemli bir mecmuada yayımlanan makale ile yeni yangıç tipine, Türkiye Mağaracılık Federasyonuna (TUMAF) ithafen “gammarus tumaf” ismi verildi.
Prof. Dr. Murat Özbek’in de ortalarında yer aldığı takım, 2019’da da Mersin’in Anamur ilçesindeki Türkiye’nin en derin mağarası sayılan 1429 metrelik Peynirlikönü Mağarası’nda da yangıç çeşidinde 2 farklı canlı tespit etmiş ve bunlara “gammarus egmao” ve “gammarus Deryae” isimlerini vermişti.
“DÜNYADA BİNDEN FAZLA TİPİ VAR”
Prof. Dr. Özbek, gammarusların ekseriyetle serin kaynak suları, dereler ve göllerin kıyılarında yaşayan 0,5 ila 1 santimetre uzunluğunda kabuklu çeşidi canlılar olduğunu, yere yakın yerlerde ekseriyetle yan tarafları üzerinde yüzdükleri için halk ortasında “yangıç” olarak isimlendirildiklerini anlattı.
Mağaranın turistler tarafından ziyaret edildiğini ve bu durumun canlıları olumsuz etkilediğini söz eden Özbek, yalnızca Gökgöl Mağarası’nda yaşayan bu ender cinsin muhafaza altına alınması gerektiğini vurguladı.
Bu canlıların kaynak suları, akarsular ve göllerde çokça bulunmakla birlikte, kuyu suları ve mağaralardaki yer altı sularında da yaşadığını aktaran Özbek, şunları kaydetti:
“Bu çalışmayla Gökgöl Mağarası’nda oraya endemik, yani dünyada yalnızca orada bulunan, bir çeşit olduğu bulunmuş oldu. Bunu da bilim alemine kazandırmış olduk. Ülkelerin biyolojik zenginlikleri doğal zenginliklerinin en kıymetli modüllerinden biridir. Bu çeşit dışarıdan bakıldığında birebir cinse ilişkin başka tiplere çok benziyor. Ülkemizde 51 farklı tipi var bu canlının. Biz burada 52’ncisini bulmuş olduk. Dünyada binden fazla çeşidi var. Bunlar dışarıdan olağanda bir insanın hatta tahminen benim bile baktığımda ‘Bu, bu cinstir.’ diyebileceğimiz canlılar değil. Bunlar dış görünüş açısından birbirine çok benzerler. Ama moleküler yahut ayrıntılı mikroskobik incelemelerle cinsleri tespit edilebilir ve uzmanı karar verebilir.”
Özbek, 350 milyon yıllık Gökgöl Mağarası’ndaki canlının buraya adapte olduğunu belirterek, böylesine değerli bir keşfi gerçekleştirdikleri için memnun olduklarını söyledi.
